Mae'r Therapydd Cerdd Jo Humphreys yn cefnogi unigolion i fynegi eu hunain ac ymdrin â materion cymhleth drwy gyfrwng cerddoriaeth.
Mae Jo yn rhannu stori Tom* am ei brofiad gyda Therapi Cerdd.
Toms Story
Cyfarfûm â Tom* gyntaf yn fy ail wythnos, roedd yn y lolfa gymunedol lle'r oeddwn yn gosod fy offerynnau a gwahoddais ef i aros am sesiwn gyntaf y dydd. Dangosodd ddiddordeb yn y tiwbiau bwrdd melodig, gan godi curwr a chwarae un nodyn yn dweud ei fod yn teimlo bod sain yr offeryn yn ei ymlacio ac roedd yn mwynhau ei glywed yn canu. Wrth iddo chwarae ychydig mwy o nodiadau, fe wnes i eu hailadrodd ar y piano. Gwenodd a dweud, “Dwi erioed wedi gwneud hyn o’r blaen” ond parhaodd i chwarae.
Wrth imi barhau i adlewyrchu ei alawon byr yn ôl iddo, fe wnaethom sefydlu deialog gerddorol; sylwodd ar hyn, gan ddweud “Mae fel siarad yn tydi?” Wrth i'n sgwrs gerddorol fynd rhagddi, dechreuais ddarparu cyfeiliant piano, gan wrando ar y cywair yr oedd yn eu chwarae a theilwra'r hyn a chwaraeais i ategu ei alaw. Erbyn hyn, Tom oedd yr unawdydd yn ein cerddoriaeth, ac wrth i'w chwarae ddod yn fwy sicr a mynegiannol, dechreuodd ychwanegu nodiadau i chwarae ymadroddion melodig hirach, gan archwilio ystod gyfan yr offeryn a siglo ei gorff mewn pryd i'n cerddoriaeth a rennir. Pan wnes i gychwyn crescendo, fe wnaeth fy nilyn i, gan chwarae'n uwch a dweud “Mae'n wych hyn! Dwi wrth fy modd!”.
Ar ôl byrfyfyrio gyda'i gilydd am fwyafrif y sesiwn, aeth Tom ymlaen i siarad am ei fywyd, gan ddweud wrthyf am gyfnodau anodd yn ei orffennol, ei brofiad o'r system cyfiawnder troseddol a'i frwydrau ag iechyd meddwl a dibyniaeth. Yn union fel yr oeddwn wedi gwneud pan oeddem yn chwarae'r offerynnau gyda'n gilydd, gwrandewais yn ofalus heb farnu'r hyn yr oedd yn ei gynnig, gan adlewyrchu'r hyn a ddywedodd yn ôl wrtho, a darparu presenoldeb cefnogol wrth siarad. Pan ddaeth ein sesiwn i ben, diolchodd imi, gan ddweud ei fod yn teimlo mai dyna'n union yr oedd ei angen y diwrnod hwnnw ac addawodd i mi y byddai'n fy ngweld eto'r wythnos ganlynol.
Father and Son
Rai wythnosau'n ddiweddarach cafodd Tom ei ail sesiwn. Er fy mod ond wedi ei weld ar brydiau ychydig o weithiau ar fy ymweliadau wythnosol, nid oedd wedi bod â phen clir i fod yn bresennol. Fodd bynnag, dywedodd wrthyf ei fod, wythnos yn flaenorol, wedi clywed defnyddiwr gwasanaeth arall mewn therapi cerdd yn chwarae cân benodol, 'Father and Son' gan Cat Stevens, a oedd wedi atseinio gydag ef. Esboniodd fod iddo arwyddocâd personol mawr iddo a'i atgoffa am ei dad ei hun ac, ar ôl cael ei ysgogi gan glywed y gân hon yn cael ei chwarae, roedd wedi trefnu i ymweld â'i dad yn ddiweddarach y diwrnod hwnnw. Roedd hyn yn atgof pwerus i mi o'r gallu sydd gan gerddoriaeth i dreiddio i leoliad yn ehangach, gan estyn y tu hwnt i'r bobl yn yr ystafell a darparu profiadau i eraill a all fod yr un mor effeithiol.
Pan welais Tom eto am sesiwn, dechreuais chwarae 'Father and Son' ar y piano ac fe wnaeth ei gydnabod ar unwaith, gan ddweud “Roeddech chi'n cofio. Roeddech chi'n cofio amdanaf i. Nid oes neb byth yn cofio amdanaf.” Yna ymunodd, gan ganu cyflwyniad perffaith o'i hoff gân, a gofyn am sawl cân arall er mwyn iddo allu parhau i ganu.
Cwmnïaeth
Yn fy wythnos olaf, ymunodd Tom â mi am sesiwn arall. Fe wnaethon ni fyrfyfyrio gyda'n gilydd, gyda Tom yn chwarae'r tiwbiau bwrdd fel y gwnaeth yn ein sesiwn gyntaf un ac yn mynd ymlaen i ganu ei hoff ganeuon.
Wrth i ni fyfyrio ar ein sesiynau, gwnaeth sylwadau eto ar yr ymdeimlad cryf o gyfathrebu cerddorol a chwmnïaeth yr oedd wedi teimlo. Er nad oedd ymgysylltiad Tom yn rheolaidd oherwydd ei ffordd o fyw cymhleth ac anhrefnus weithiau, roeddwn bob amser wedi ymrwymo i ddod o hyd iddo bob wythnos i weld sut yr oedd a'i atgoffa bod croeso iddo ymuno â mi mewn therapi cerdd pryd bynnag y teimlai. Nid oedd hyn wedi mynd yn ddisylw, gan iddo nodi yn un o'n sesiynau, “Rydych chi'n dod yn ôl bob wythnos. Dydych chi ddim yn anghofio amdanon ni, ydych chi.”
Trwy gael gwrando ar ei ymadroddion cerddorol, eu cofio a'u gwerthfawrogi mewn therapi cerdd, profodd Tom deimlo bod rhywun yn gwrando arno, yn ei gofio a'i werthfawrogi fel person; rhywbeth y mae ef, a phawb, yn ei haeddu.
*Nid ei enw go iawn*